Rahman ve Rahim olan Allah’ı adıyla
Elhamdülillah Rabbil alemin vessalatü vesselam ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ecmain.
İslam dininde insanı Allah’a yaklaştıran pek çok Salih amel vardır. Hiç şüphesiz ki sadaka da bunlardan biridir. Farz olan zekatı vermek mali yönden zengin olan herkesin sorumluluğudur ve cehennemden kurtulmaya sebeptir. Fakat sadaka farz olmamakla birlikte veren herkes için çok kazançlı bir ameldir. Açık ve net bir şekilde cennete yatırımdır.
Sadaka için zekat ibadetinde olduğu gibi maddi zenginlik değil öncelikle gönül zenginliği gerekir. Tabi biraz da vicdan, merhamet. Böyle hasletlere sahip olan, mali yönden zengin olanlar bu ibadeti hiç zorlanmadan seve seve yerine getirirler. Çünkü bilirler ki sadaka başkalarına değil bizzat Allah’a vermektir. Dolayısıyla ona yaklaşmaya sebep olan bir ibadettir. Bu şuura sahip zekat alacak durumda olanlar bile yine bu ibadeti yerine getirirler. Allah’tan başkasından karşılık beklemeden verebilmek herkese nasip olmaz. O yüzden bu çok önemli ve güzel ibadet kime nasip oluyorsa çok şükretmeli daha fazlası için dua etmelidir. İhlasla yani sadece Allah için yapılan iyiliğin, verilen sadakanın Allah katında değeri çok büyüktür. Çünkü, paradan, malından ayırıp bir başkasına vermek zor bir iştir. Nefse ağır gelen bir ibadettir. Bu sebeple sadakanın ecri çok büyüktür.
Sadaka her zaman malla veya parayla yapılan bir ibadet değildir. Çok çeşitli yolları vardır. Yani en fakir en yoksul bir insan bile türlü türlü sadaka ibadetini yerine getirebilir. Sadaka çeşitlerine geçmeden önce sadakanın adabından bahsetmek istiyorum.
Her ibadette geçerli olduğu gibi sadakanın da geçerli olması için bir takım şartlar vardır. Bunlar:
- Sadaka helalden olmalı
- İşe yaramayan, beğenilmeyen bir şey olmamalı
- Allah için verilmeli
- Gizli olup herkese ifşa edilmemeli(Sadece örnek olmak için veya çocuklarını alıştırmak için teşhir edilebilir. Bunların dışında gizlilik esastır.)
- Verildikten sonra alan kişinin başına kakılmamalıdır.(Bu durum sadakayı yer bitirir)
- Verdiklerini hesap edip durmamalıdır.
- Sıra gözetilmelidir. Sadaka fakirin hakkıdır fakat öncelik fakir olan akrabadır.
Sadaka çeşitleri
- Bir mümine selam verip tebessüm etmek sadakadır.
- Yoldan bir eziyeti gidermek. (Çöp, taş gibi)
- İşini göremeyen bir Müslümanı işini görmek sadakadır.
- Yol sorana akıl danışan fikir vermek sadakadır.
- Tatlı söz sadakadır.
- Güzel bir yazı yazıp hayrı yaymak sadakadır.
- Her türlü tesbihat sadakadır.
- İyiliği emretmek, kötülüğü nehyetmek sadakadır.
- İki dargın kişi barıştırmak sadakadır.
- Namaz kılmak için atılan her adım sadakadır.
- Evlilikte kadının ve erkeğin görevlerini yerine getirmesi sadakadır.
- Çocukların arasında adil davranmak sadakadır.
- İlim öğretmek, öğretilmesine yardım etmek sadakadır.
- Hasta ziyareti sadakadır.
- Şu içirmek sadakadır.
- Borç vermek sadakadır.
- Müslüman hanımını yedirip içirmesi sadakadır.
- Sokak hayvanlarını yedirip içirmek sadakadır.
- Borç verdiğin bir insanı sıkıştırmayıp ertelediğin her gün sadakadır.
- Estağfurullah demek sadakadır.
Bu kadar sadaka çeşidini saydıktan sonra sadakanın en verimli olanlarını da şöyle sıralayabilirim:
- Mescid ve cami yapımı, bakımı
- İlmi faaliyetler. İlim talebelerine yapılan yardımlar ve destekler. Hatta dersinde zorlanan bir talebeye moral vermek bile çok önemli ve güzel bir sadakadır.
- Yetimlere, muhtaçlara yapılan yardımlar.
- Cihada destek amaçlı çalışmalar yapmak.
- Ağaç dikmek, dere ıslah etmek, çeşme, yol yaptırmak.
Bunlar sadakanın fazilet bakımından önde gelenleridir diyebiliriz.
Bu kadar güzel önemli ve kıymetli bir ibadet olan sadakanın veren kişi üzerindeki etkileri de şunlardır.
- Sadaka bir müslümanın imanının belgesidir.
- Allah sevgisinin daha ilerde olduğunun işaretidir.
- Şükrün en güzel yollarındandır.
- Günahları döker.
- Malı korur.
- Yağmurun inmesine vesiledir.
- Ölü adına yapılabilecek en güzel hayırdır.
- Azı çoğu yoktur. Yarım hurmadan bile sadaka olur.
- Hastalıkların gelmemesine, gelince iyileşmesine vesiledir.
- Belaların savılmasına sebeptir.
- Cehennem ateşinden kurtulma umududur.
- Kötü ölümle karşılaşmamaya vesiledir.
- Arşın gölgesinde gölgelenmeye sebeptir.
- Meleklerin duasıyla malda bereketlenmeye sebeptir.
- Kat kat sevap elde etmenin yoludur.
Cehennemden uzaklaşmaya, cennete de yaklaşmaya sebep olan bu güzel ibadeti ihlaslı bir şekilde bol bol yapmayı Rabbim hepimize nasip etsin (Amin.).
Yardımcı kaynak: Nurettin Yıldız, “Edep ve Amel”